Μήπως έχετε πέσει, και σεις, θύμα της "λατρείας των διασήμων", και δεν το γνωρίζετε?

Η "λατρεία των επωνύμων" (ή αλλιώς "λατρεία των διασήμων") είναι η νέα κυρίαρχη ασθένεια που σαρώνει την Υδρόγειο.

Βέβαια ανέκαθεν υπήρχε η "λατρεία" αυτή αλλά η εξάπλωση του Διαδικτύου την μετέτρεψε σε πραγματική ψύχωση με διαστάσεις πανδημίας.

Ως γνωστόν, μια επιτυχημένη καριέρα ενός καλλιτέχνη στη showbizz συνοδεύεται από ένα
«πλούσιο» fan club, αμέτρητα αυτόγραφα, κραυγές, λουλούδια, γράμματα και τα παρόμοια. Οπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες όμως, πολλές φορές οι θαυμαστές, μην μπορώντας να διαχειριστούν όλα αυτά τα πηγαία συναισθήματα που νιώθουν για τον αγαπημένο τους αστέρα, τείνουν να χάνουν τον έλεγχο εκδηλώνοντας απρόβλεπτες και παρορμητικές συμπεριφορές ή φτάνοντας στα όρια της εμμονής.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι όλοι οι μεγάλοι σταρ του Χόλιγουντ- και όχι μόνο- κυκλοφορούν διαρκώς συνοδευόμενοι από τους πιστούς τους σωματοφύλακες. Και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις διασήμων που έγιναν στόχος 24ωρης παρακολούθησης παρανοϊκών θαυμαστών τους ή ακόμη που δέχθηκαν απειλές για τη ζωή τους.

Η ψυχολογία των θαυμαστών

Τι κρύβει όμως ακριβώς η ψυχολογία των θαυμαστών; Απάντηση στο ερώτημα αυτό προσπάθησε να δώσει μια ομάδα Αμερικανών και Βρετανών ψυχολόγων, η οποία από τις αρχές της δεκαετίας του ΄90 μελετά το φαινόμενο της λατρείας διάσημων προσώπων. Οπως δηλώνουν οι ειδικοί, στις ημέρες μας η κατάσταση φαίνεται να έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο λόγω της υπερβολικής ενασχόλησης του κοινού με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα οποία ασχολούνται διαρκώς με αστέρες του πενταγράμμου, του κινηματογράφου και της πασαρέλας αποκαλύπτοντας συνεχώς γαργαλιστικές λεπτομέρειες για τη ζωή τους.

« Αυτό που μας παρακίνησε να ασχοληθούμε με το συγκεκριμένο αντικείμενο ήταν ο προβληματισμός ότι οι σύγχρονες κοινωνίες τείνουν να δίνουν υπερβολική προσοχή στα διάσημα άτομα» εξηγεί αποκλειστικά στο «Βήμα» ο δρ Τζέιμς Ουράν, ένας εκ των ψυχολόγων της ερευνητικής ομάδας και διευθυντής της συμβουλευτικής εταιρείας ψυχολογικών αναλύσεων και αξιολογήσεων «20|20 Αssessment» με έδρα στη Νέα Υόρκη.

«Για την ακρίβεια,κάποιες φορές το κοινό παρακολουθεί τις εξελίξεις που αφορούν τη ζωή των διασήμων με μεγαλύτερο ενδιαφέρον από ό,τι παρακολουθεί την πορεία της υγείας τουή γεγονότα που αφορούν συγγενείς και φίλους» επισημαίνει ο ερευνητής.

Το 2006 η επιστημονική ομάδα δημοσίευσε στο επιστημονικό έντυπο «Ρersonality and Ιndividual Differences» του ομίλου Εlsevier μια εμπεριστατωμένη μελέτη αποτελούμενη από δύο μέρη: μια μέθοδο «μέτρησης» της συμπεριφοράς των θαυμαστών, την οποία οι ειδικοί ονόμασαν «Celebrity Αttitude Scale» (κλίμακα στάσης απέναντι σε διάσημα πρόσωπα), για την κατάταξη των εθελοντών στη συνέχεια σε τρεις διαφορετικές κατηγορίες λατρείας και μια λίστα χαρακτηριστικών της προσωπικότητάς τους που είδαν ότι θα μπορούσαν να δημιουργούν μια προδιάθεση για την εκδήλωση ακραίων συμπεριφορών.

« Ως τότε πιστεύαμε ότι υπήρχαν δύο κατηγορίες θαυμαστών:
- μια που αφορούσε τους φυσιολογικούς fan, που απλώς θαυμάζουν το ταλέντο και τις δυνατότητες των αγαπημένων τους διασήμων,
- και μια δεύτερη, στην οποία συγκαταλέγονταν οι λεγόμενοι φανατικοί θαυμαστές οι οποίοι εμφανίζουν ένα είδος εμμονής » λέει ο δρ Ουράν. « Ομως, όλως παραδόξως, ανακαλύψαμε ότι τελικά έχουμε να κάνουμε με τρία διαδοχικά στάδια λατρείας».

Ο θαυμασμός επιτυχημένων ατόμων, όπως π.χ. διάσημων ηθοποιών, τραγουδιστών, ή άλλων προτύπων, αποτελεί, κατά τους ερευνητές, μια φυσιολογική διαδικασία, η οποία συμβάλλει στην ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης ταυτότητας τόσο κατά την παιδική όσο και κατά την εφηβική μας ηλικία.

Τα 3 στάδια της λατρείας

Με βάση τα επειστημονικά ευρήματα:

A. Το πρώτο στάδιο λατρείας αφορά κυρίως την ψυχαγωγία και την κοινωνικότητα και σε αυτήν ανήκουμε όλοι μας από τη στιγμή που ενημερωνόμαστε, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, για το τι συμβαίνει στον χώρο της σοουμπίζ. Πρόκειται για το αρχικό επίπεδο της «φυσιολογικής», όπως τονίζει ο δρ Ουράν, λατρείας, η οποία μέσα από την πληροφόρηση αυξάνει την κοινωνικότητά μας.

« Η φάση αυτή είναι υγιής καθώς οι θαυμαστές ενημερώνονται για γεγονότα και εκδηλώσεις και παράλληλα αποκτούν ένα θέμα προς συζήτηση με τον κοινωνικό τους περίγυρο ».

Β. Το δεύτερο στάδιο χαρακτηρίζεται, σύμφωνα με τους ειδικούς, από έντονη εσωστρέφεια. Σταδιακά οι θαυμαστές ξεφεύγουν από τις ομαδικές συζητήσεις και δραστηριότητες και αρχίζουν να ασχολούνται ολοένα και περισσότερο με τον αγαπημένο τους σταρ, ώσπου φτάνουν στο σημείο να απομονώνονται από τον περίγυρό τους.

«Κατά τη διάρκεια της μελέτης τα άτομα που ανήκαν στο συγκεκριμένο στάδιο δήλωναν ότι συχνά σκέπτονταν τον διάσημο που θαυμάζουν, ακόμη και χωρίς να το θέλουν, ενώ υποστήριζαν ότι πίστευαν πως το άτομο αυτό ήταν η αδελφή ψυχή τους» αναφέρει χαρακτηριστικά ο ερευνητής.

Γ. Το τρίτο και τελευταίο στάδιο αφορούσε κυρίως παθολογικές συμπεριφορές, κατά τις οποίες οι θαυμαστές υποστήριζαν ότι είχαν προσωπική σχέση με τον αγαπημένο τους τραγουδιστή ή ηθοποιό και αντιδρούσαν με ανάλογο τρόπο.

«Οι εθελοντές της συγκεκριμένης κατηγορίας υποστήριζαν, μάλιστα, ότι σε περίπτωση που το είδωλό τους τούς ζητούσε να πραγματοποιήσουν μια παράνομη πράξηπιθανότατα θα προέβαιναν σε αυτήν. Τα άτομα που ανήκουν στο στάδιο αυτό αναπτύσσουν έντονες εμμονές και μπορούν να καταλήξουν να παρακολουθούν το άτομο που θαυμάζουν » επισημαίνει ο δρ Ουράν.

Η συμβολή του Facebook

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα φαν κλαμπ των διασήμων όπως και τα προφίλ τους σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης τύπου Τwitter ή Facebook (όπου ο καθένας μπορεί να αποστείλει ένα προσωπικό μήνυμα και να λάβει απάντηση, χωρίς αυτή απαραίτητα να προέρχεται από τον ίδιο τον τραγουδιστή ή τον ηθοποιό στον οποίον ανήκει η σελίδα) ενδεχομένως να εντείνουν το πρόβλημα.
«Οταν για παράδειγμα ένα διάσημο άτομο μοιράζεται με το κοινό πληροφορίες που αφορούν την προσωπική του ζωή μέσω Τwitter ή Facebookή οποιουδήποτε άλλου κοινωνικού μέσου, συμπεριλαμβανομένων και των τηλεοπτικών εκπομπών τύπου ριάλιτι, αυτό δημιουργεί στους θαυμαστές την ψευδαίσθηση ότι το γνωρίζουν καλύτερα. Αρχίζουν λοιπόν να μπερδεύουν την υπερβολική πληροφόρηση με το επίπεδο της οικειότητας που έχουν με το άτομο που θαυμάζουν. Οσο περισσότερα στοιχεία γνωρίζουν γύρω από τη ζωή του, δηλαδή, τόσο βαθύτερα αισθάνονται ότι συνδέονται μαζί του» εξηγεί ο δρ Ουράν.

Στην Ιστορία αρκετές είναι και οι περιπτώσεις θαυμαστών που έφτασαν ακόμη και στην αυτοκτονία λόγω της υπερβολικής απογοήτευσής τους από το πρόσωπο του απεριόριστου θαυμασμού τους. Κατά κανόνα τα άτομα αυτά είχαν πλάσει στο μυαλό τους μια φαντασίωση και είτε θεωρούσαν ότι δεν λάμβαναν την επιθυμητή ανταπόκριση είτε σε κάποια συνάντησή τους κατά τη διάρκεια κάποιας δημόσιας εμφάνισης του αγαπημένου τους σταρ δέχθηκαν μια συμπεριφορά από τον ίδιο που δεν περίμεναν και ενδεχομένως δεν μπόρεσαν να αντέξουν.

Το προφίλ του παθολογικού θαυμαστή
Στη μελέτη των ειδικών η ενδελεχής εξέταση των βασικών χαρακτηριστικών των εθελοντών και των απαντήσεών τους έφερε στο φως διάφορους παράγοντες, που θα μπορούσαν να φέρουν μια μερίδα του πληθυσμού πιο κοντά στο ενδεχόμενο ανάπτυξης του σταδίου της παθολογικής λατρείας.
Συγκεκριμένα
- τα άτομα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου,
- τα άτομα που εμφανίζουν έλλειμμα στην ορθολογική σκέψη,
- τα άτομα που είναι λιγότερο θρησκευόμενα (τείνουν να θεοποιούν τον αγαπημένο τους σταρ),
- τα μικρότερης ηλικίας (με αδιαμόρφωτη ακόμη προσωπικότητα),
- τα άτομα που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση λόγω της αρνητικής εικόνας την οποία έχουν για τον εαυτό τους
- επίσης τα άτομα που εμφανίζουν κάποιου είδους κατάθλιψη, νεύρωση ή ψυχωτισμό έδειξαν να είναι πιο επιρρεπή στη συγκεκριμένη συμπεριφορά.

Οπως ξεκαθαρίζει ωστόσο ο δρ Ουράν, οι θαυμαστές που θα μπορούσαν να εμφανίσουν παθολογικό θαυμασμό για το πρόσωπο του αγαπημένο τους σταρ πολλές φορές δεν ξεχωρίζουν από το πλήθος, καθώς δεν διαθέτουν το προφίλ ενός μοναχικού ή απελπισμένου ατόμου. Είναι κοινωνικώς δικτυωμένοι, όμως για κάποιο λόγο αισθάνονται αποκομμένοι από τον περίγυρό τους και γι΄ αυτό αποζητούν κάτι άλλο να συμπληρώσει αυτό το κενό. « Πολλές φορέςτα άτομα αυτά έχουν μόλις αλλάξει πόλη ή δουλειά, έχουν βιώσει μια τραυματική κατάσταση όπως π.χ.έναν χωρισμό ή τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου. Εχει συμβεί δηλαδή στη ζωή τους ένα συνταρακτικό γεγονός που τα έχει αποσυντονίσει και συνεπώς έχει διαταράξει την προσωπική τους ταυτότητα» υποστηρίζει ο ίδιος.

« Σε αυτό το σημείο είναι που ο θαυμαστής αρχίζει να μπερδεύει την πραγματικότητα με τις νέες πληροφορίες που λαμβάνει γύρω από τη ζωή του αγαπημένου του σταρ. Ετσι αρχίζει να δημιουργείται μια βαθύτερη εξάρτησή του από αυτόν με αποτέλεσμα ο θαυμαστής να βιώνει αντίστοιχα συναισθήματα, τα οποία ενδεχομένως να βιώνει ο ίδιος ο σταρ, βάσει διάφορων καταστάσεων που αντιμετωπίζει ο τελευταίος.Για παράδειγμα,νιώθει ευτυχισμένος όταν το είδωλό του διανύει μια περίοδο μεγάλης επιτυχίαςή αντίθετα δυστυχισμένος σε περίπτωση που το είδωλό του εμπλέκεται σε σκάνδαλα ή σημειώνει κάποια αποτυχία στην καριέρα του».

Παραδείγματα αστέρων που είναι θύματα του σύνδρομου της "λατρείας των επωνύμων"

1) Σε εμφανίσεις που έκαναν οι συνθέτες Φρεντερίκ Σοπέν και Φραντς Λιστ τον 19ο αιώνα οι γυναίκες έβγαζαν και τους πετούσαν το εσώρουχό τους,ως ένδειξη του απεριόριστου θαυμασμού τους. Η ακραία αυτή συμπεριφορά διατηρήθηκε ως τις ημέρες μας, όπου η απογύμνωση των θαυμαστριών συχνά συμβαίνει κατά τη διάρκεια ροκ συναυλιών.

2) Σε κάθε της εμφάνιση η Αντζελίνα Τζολί έχει να αντιμετωπίσει πλήθος θαυμαστών Η μελέτη δεν υπέδειξε κάποια διαφοροποίηση ως προς τις συμπεριφορές του κοινού βάσει του φύλου. Ωστόσο η συχνότητα του φαινομένου ήταν αρκετά ανησυχητική. « Βάσει των υπολογισμών μαςπερίπου το 1/3 του πληθυσμού κατατάσσεται μεταξύ του δεύτερου και του τρίτου σταδίου λατρείας. Αλλωστε τα δύο αυτά επίπεδα συνδέονται μεταξύ τους, καθώς το ένα αποτελεί μετεξέλιξη του άλλου » μας λέει ο ψυχολόγος.

3) Η βραβευμένη με Οσκαρ ηθοποιός του Χόλιγουντ Σάντρα Μπούλοκ έλαβε πρόσφατα μόνιμα περιοριστικά μέτρα εναντίον του παρανοϊκού θαυμαστή της Τόμας Τζέιμς Γουέλντον, που επί χρόνια είχε γίνει σκιά της. Η λήψη τέτοιων μέτρων είχε ξεκινήσει το 2003,όταν ο ίδιος είχε επιδιώξει κατ΄ εξακολούθηση να πλησιάσει τη διάσημη ηθοποιό. Οταν το 2009 αυτά έληξαν ο αδίστακτος 41χρονος άνδρας ταξίδεψε στο Γουαϊόμινγκ προκειμένου να «γνωρίσει» την Μπούλοκ από κοντά, όπως υποστήριξε.

4) Τον Νοέμβριο του 2008 η Πόλα Γκούντσπιντ, φανατική θαυμάστρια της αμερικανίδας τραγουδίστριας και κριτού του τηλεοπτικού διαγωνισμού τραγουδιού «Αmerican Ιdol» Πόλα Αμπντούλ, αυτοκτόνησε μπροστά από το σπίτι της αγαπημένης της καλλιτέχνιδας.Η 30χρονη γυναίκα είχε νωρίτερα λάβει μέρος στον διαγωνισμό και είχε αποδοκιμαστεί έντονα από την κριτική επιτροπή. Γείτονες της διάσημης τραγουδίστριας δήλωσαν ότι είχαν δει αρκετές φορές αργά τη νύχτα το αυτοκίνητο της Γκούντσπιντ παρκαρισμένο έξω από το σπίτι της με την ίδια μέσα σε αυτό. Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση της αστυνομίας η άτυχη γυναίκα πέθανε από υπερβολική δόση χαπιών.

5) Μετά τη γνωστοποίηση του θανάτου του Μάικλ Τζάκσον,στις 25 Ιουνίου του 2009, οι ιστοσελίδες της εφημερίδας «Los Αngeles Τimes» και του Twitter «κράσαραν» λόγω της υπερβολικής επισκεψιμότητας. Η μηχανή αναζήτησης Google κόλλησε λόγω εκατομμυρίων παράλληλων αναζητήσεων στο όνομα του αμερικανού τραγουδιστή, το AΟL Ιnstant Μessenger «έπεσε» για τουλάχιστον 40 λεπτά και η διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia κατέγραψε σχεδόν ένα εκατομμύριο επισκέπτες στη σελίδα της μέσα σε μόλις μία ώρα.

6) Μπορεί να έχουν περάσει 33 ολόκληρα χρόνια από τον θάνατο του «βασιλιά» της ροκ εν ρολ μουσικής Ελβις Πρίσλεϊ, ωστόσο οι υπερβολικές εκδηλώσεις θαυμασμού ή ακόμη και πένθους προς τον εκλιπόντα από πλευράς των ένθερμων θαυμαστών του δεν έχουν σταματήσει και ενδεχομένως να μη σταματήσουν ποτέ. Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι ο Ελβις δεν έχει πεθάνει, ενώ κάποιοι άλλοι προσπαθούν μέσα από ακραίες μεταμφιέσεις να «ζωντανέψουν» τον θρυλικό καλλιτέχνη.

7) Ιδιαίτερη σημασία έχει το περιστατικό μιας νεαρής Ελληνίδας που έχει "παθιαστεί" με τον κιθαρίστα της ροκ μπάντας "Porcupine Tree", Wilson Steven. Η νεαρά αφού πέρασε το τρίτο στάδιο της πάθησης προχώρησε σε ένα τέταρτο. Εντυπωσιακό θεωρείται ότι έλαβε ως παρωνύμιο στο Internet το όνομα του συγκροτήματος. Ειδικά μετά την συναυλία της μπάντας στην Θεσσαλονίκη περιέπεσε σε απόλυτη κατάθλιψη (φάγωμα νυχιών, απόρριψη οικογενειακού περιβάλλοντος, βολές κατά συμ-bloggers). H περίπτωσή της μελετάται ήδη, ενδελεχώς, από την American Psychiatric Association όπως και από δεκάδες Αμερικανικά, Αυστραλιανά, Ιαπωνικά και Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια. Δεδομένου ότι ο εν λόγω καλλιτέχνης δεν διαθέτει άλλες θαυμάστριες παγκοσμίως, η περίπτωση αυτή κρίνεται ως ιδιάζουσα. Πολλοί μεταπτυχιακοί φοιτητές σε Nebraska, Oklahoma, Miami βασίζουν την διδακτορική τους διατριβή στην περίπτωση αυτή και η Διεθνής Επιστημονική Κοινότητα αναμένει με αδημονία τα πρώτα αποτελέσματα.


Πηγή:
ΒΗΜΑ
angelaspinkyworld.blogspot.com


Υ.Γ. Το παράδειγμα 7, στο τέλος, είναι εμβόλιμο και έχει εντελώς σατιρικό χαρακτήρα.