Ευτυχία. Το Ιερό Δισκοπότηρο της Ανθρώπινης Ζωής

Φίλε και φίλη μου, ισταναγνώστες ( web-readers)

Αν ρίξουμε μια ματιά στα ράφια οποιουδήποτε βιβλιοπωλείου θα βρούμε πάρα πολλά βιβλία με τίτλους όπως «101 τρόποι να βρείτε την ευτυχία!». Διάφοροι σύμβουλοι, διαφημιστές και θεραπευτές προσπαθούν να κερδίσουν χρήματα βασιζόμενοι στην ανθρώπινη μανιώδη επιδίωξη της ευτυχίας.

Όμως επιθυμούμε πραγματικά την ίδια την ευτυχία τόσο πολύ; Όπως είπε κάποτε ο George Bernard Shaw: "Μια ολόκληρη ζωή γεμάτη ευτυχία! Κανένας δεν θα μπορούσε να την αντέξει: θα ήταν μια επίγεια κόλαση." Αν είναι έτσι, τότε γιατί διαρκώς αναζητούμε ένα είδος ουτοπίας;

Οι τρεις Πυλώνες της Ευτυχίας

Η ευτυχία εδράζεται σε τρεις πυλώνες.
Οι άνθρωποι αισθάνονται ευτυχείς όταν είναι

α) υγιείς,

β) ελεύθεροι και

γ) όταν περιστοιχίζονται από ανθρώπους που τους αγαπούν.

- Η σωματική και πνευματική υγεία, δεν είναι κάτι συνηθισμένο. Συνήθως ελάχιστοι είναι οι άνθρωποι οι οποίοι είναι 100 % υγιείς σωματικά και πνευματικά. Οι περισσότεροι απλά βρίσκονται σε μια μέση κατάσταση. Η μόλυνση, το άγχος και ο περιορισμένος ελεύθερος χρόνος συνιστούν ανασταλτικούς παράγοντες για την υγεία σε συνολικό επίπεδο.

- Η ελευθερία κερδίζεται μέσα από τη οικονομική αυτοτέλεια και την συναισθηματική ωρίμανση. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι συντελείται από παράγοντες όπως η υλική και πνευματική αυτονομία.

- Η αγάπη αποτελεί σπάνιο αγαθό στις μέρες μας. Ωσόσο ελάχιστοι πλέον ξέρουν να αγαπούν. Ο αγώνας για την συσσώρευση υλικών αγαθών επιβάλλει επιφυλακτικότητα, πονηριά, υστεροβουλία δηλ. παράγοντες που δεν αποτελούν γόνιμο έδαφος για να ευοδωθεί η αγάπη.

Ο ρόλος της ευτυχίας στην Ανθρώπινη Εξέλιξη

Για τον ψυχολόγο Daniel Nettle, από το πανεπιστήμιο του Newcastle, η πιο σχετική ερώτηση είναι το πώς η αναζήτηση της ευτυχίας μπορεί να μας βοηθήσει να επιβιώσουμε και να αναπαραχθούμε με επιτυχία. Στο βιβλίο του με τίτλο “Ευτυχία: Η επιστήμη πίσω από το χαμόγελο” (Happiness: The Science Behind Your Smile), ο  Nettle υποστηρίζει ότι αν και οι άνθρωποι πιστεύουν ότι στο μέλλον θα είναι πιο ευτυχισμένοι, στην πραγματικότητα σπάνια είναι. Υποστηρίζει ακόμα ότι οι κοινωνίες δεν γίνονται πιο ευτυχείς καθώς πλουτίζουν και ότι οι άνθρωποι κάνουν συνεχώς λάθος στην εκτίμησή τους για την επίδραση που θα έχουν στην ευτυχία τους όλα αυτά που θα τους συμβούν στο μέλλον.


Ερωτική Ευτυχία

Υπάρχουν και άλλες μορφές αυτού που ονομάζουμε ευτυχία. Όλοι έχουμε νιώσει τη χαρά όταν είμαστε ερωτευμένοι. Αυτή η ευτυχία συχνά μας δυσκολεύει να συγκεντρωθούμε στα πιο πεζά πράγματα στη ζωή.

Η επίδραση της συνήθειας
Όμως τα αποτελέσματα αυτών των πολύ ευχάριστων διαλειμμάτων σύντομα εξασθενούν.

Ακόμα και οι νικητές του λαχείου επιστρέφουν στα βασικά επίπεδα ευτυχίας μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, μια διαδικασία που ονομάζεται προσαρμογή. Και αυτό είναι λογικό. Δεν θα μπορούσαμε να έχουμε εξελιχθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μένουμε χαρούμενοι και ευτυχισμένοι για μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί αν επαναπαυόμαστε στη χαρά μας είναι πιθανό να χάσουμε πράγματα που ίσως να είναι ακόμα καλύτερα για μας και μπορούν να μας κάνουν ακόμα πιο ευτυχισμένους.

Ψυχολογική Ευτυχία
Τι είναι όμως αυτό που κάνει μερικούς ανθρώπους πιο ευτυχισμένους σε σχέση με άλλους; Μερικά άτομα φαίνεται να έχουν πάντα μια ρόδινη, αισιόδοξη αντιμετώπιση των καταστάσεων ενώ αντίθετα άλλοι είναι περισσότερο απαισιόδοξοι. "Αν και συνήθως προσαρμοζόμαστε εκπληκτικά γρήγορα τόσο στα καλά όσο και στα κακά νέα, η ορισμένη χρονική στιγμή που η ευτυχία αλλάζει σε στενοχώρια και το αντίθετο, είναι διαφορετική στον καθένα από εμάς," υπογραμμίζουν οι ερευνητές David Lykken και Auke Tellegen από το πανεπιστήμιο της Μινεσότα.

Η προσωπικότητα με την οποία έχουμε γεννηθεί μπορεί να μας προδιαθέτει να ερμηνεύουμε τον κόσμο με αισιοδοξία ή απαισιοδοξία. "Αν έστω και κάτι ασήμαντο πάει στραβά στη ζωή ενός απαισιόδοξο ανθρώπου, τότε αυτός γίνεται υπερευαίσθητος και βλέπει τα πάντα αρνητικά," αναφέρει ο Nettle. "Και ο φόβος να συμβούν άσχημα πράγματα μπορεί να γίνει μια αυτό-εκπληρούμενη προφητεία."

Τα εξωστρεφή άτομα συνήθως είναι πιο χαρούμενα, και όπως πιστεύει ο Nettle, αυτό ισχύει γιατί τα άτομα αυτά περνούν περισσότερο χρόνο κάνοντας πράγματα που απολαμβάνουν. "Σε μια οποιαδήποτε χρονική στιγμή, ο εξωστρεφής άνθρωπος είναι πιο πιθανό να παντρευτεί, πιο πιθανό να πάει σε ένα πάρτυ, πιο πιθανό να συμμετέχει σε μια αθλητική ομάδα, πιο πιθανό να κουβεντιάζει με τους φίλους του και πιο πιθανό να έχει μια καλή ερωτική ζωή από ένας εσωστρεφή χαρακτήρα."

Γενετική Ευτυχία
Σε έρευνές τους πάνω σε χιλιάδες ζεύγη διδύμων, οι Lykken και Tellegen βρήκαν ότι τα γονίδιά μας επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την εγγενή μας ευτυχία: "Η ευτυχία ενός μονοζυγωτικού διδύμου, είτε σήμερα είτε πριν από δέκα χρόνια, αποτελεί πολύ καλύτερη πρόβλεψη για την ευτυχία του άλλου δίδυμου από ότι τα επιτεύγματα, τα χρήματα και οι κοινωνική θέση του δεύτερου."

Ο καθηγητής Jim King από το πανεπιστήμιο της Αριζόνα, πραγματοποιήσε έρευνα σε χιμπαντζήδες που δείχνει ότι ο λόγος που η ευτυχία και η προσωπικότητα αλληλοσυνδέονται είναι ότι και τα δυο επηρεάζονται από τα ίδια γονίδια. "Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας όπως η αυτοπεποίθηση, η κοινωνικότητα και η ανεξαρτησία είναι αυτά που οδηγούν σε μεγαλύτερο αριθμό παιδιών και είναι γενετικά συνδεδεμένα με μια αξία που όλοι μπορούν να εντοπίσουν: την ευτυχία."

Η ανακάλυψη αυτή μαζί με τα στοιχεία που δείχνουν ότι είμαστε πολύ καλοί στο να αναγνωρίζουμε αν οι γύρω μας είναι ευτυχισμένοι ή όχι, οδήγησε τον King και τους συνεργάτες του να υποθέσουν ότι η ευτυχία είναι ένας ειλικρινής δείκτης της σεξουαλικής μας επιλογής. Με άλλα λόγια, θα έπρεπε να μας ελκύουν ιδιαίτερα οι χαρούμενοι άνθρωποι σαν σύντροφοι, καθώς είναι πιθανότερο να έχουν καλά γονίδια τα οποία και θα κληροδοτήσουν στα παιδιά μας.

Η άποψη ότι μια αισιόδοξη στάση ζωής υποδηλώνει την ύπαρξη καλών γονιδίων είναι συμβατή με πολλές άλλες έρευνες που έχουν συνδέσει την ευτυχία με την καλή υγεία. Ο Andrew Steptoe και οι συνεργάτες του από το University College του Λονδίνου, αναφέρουν στην έρευνά τους τους βασικούς μηχανισμούς με τους οποίους η ευτυχία επηρεάζει την υγεία μας.

Η γενετική βάση της ευτυχίας και το γεγονός ότι η τελειότητα είναι απλησίαστη, μπορεί να κάνουν τα πράγματα να μοιάζουν αδιόρθωτα, χωρίς ελπίδα, όμως δεν ισχύει αυτό απαραίτητα.

Ο Nettle υποστηρίζει, για παράδειγμα, ότι αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο για να κάνουμε αυτά που μας αρέσουν αντί να προσπαθούμε περισσότερο γι αυτά που θέλουμε.

Ο ρόλος της πίστης
Ένα άλλος τρόπος για να νιώσουμε καλύτερα είναι να ξεχάσουμε την αναζήτηση της ευτυχίας και να επικεντρωθούμε σε πιο ευρείς φιλοδοξίες. "Οι άνθρωποι με πίστη ή με ένα μεγαλύτερο εύρος ενδιαφερόντων, επιτυγχάνουν συχνότερα το αίσθημα της ικανοποίησης καθώς υπάρχει μια μεγαλύτερη γκάμα στόχων που βάζει στο περιθώριο τις όποιες κακοτυχίες," εκτιμά ο Nettle.
Αν έχουμε πολλά ενδιαφέροντα είναι πιθανό να έρθει η ευτυχία που ζητάμε από εκεί όπου δεν την περιμέναμε.

Σύνοψη

Ο Άγιος Αυγουστίνος θεωρούσε ότι η ευτυχία δεν βρίσκεται κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής του ανθρώπου.

Σε κάθε εποχή θεωρήθηκε είτε ωςαυταπάτη, δέλεαρ, ψευδαίσθηση, άπιαστο όνειρο, ακόμα και σύμπτωμα τρέλλας.

Σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Γ. Μπαμπινιώτη, η ευτυχία ορίζεται ως "η πλήρης ευχαρίστηση και ικανοποίηση που αισθάνεται κάποιος από τη ζωή του".

Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Μάρτιν Σέλιγκμαν η ευτυχία βρίσκεται στην επίγεια ζωή, μαθαίνεται και καλλιεργείται. Όλοι μπορούν να την αποκτήσουν.

Η "συνταγή" της απαιτεί ορισμένα βασικά συστατικά, κοινά σε όλους, συν κάποια άλλα της δικής μας επιλογής.

Όπως είπε και ο Εντ Ντίνερ, ψυχολόγος από το πανεπιστήμιο του Ιλινόις, στο Ουρμπάνα-Σαμπέιν, "ο καθένας από μας είναι υπεύθυνος για την ευτυχία του".