Αργοναυτική Εκστρατεία (13ος αιώνας π.Χ) - Μέρος 2: Εξορθολογισμός του Μύθου

Η Αργοναυτική Εκστρατεία αποτελεί μυθικό κατασκεύασμα του οποίου ο ιστορικός πυρήνας ανάγεται σε περιπέτειες εμπορικών Ελλαδικών πλοίων στον Εύξεινο Πόντο κατά τους αιώνες της 2ης χιλιετηρίδας π.Χ.

Αρχικά, πρέπει να σημειωθεί ότι το εμπόριο μεταξύ πόλεων του Εύξεινο Πόντου και πόλεων Αιγαίου Πελάγους γινόταν, συνεχώς, ακόμη και την 3η (ίσως και την 4η) χιλιετηρίδα π.Χ.

Στο χάρτη αυτό η πορεία της Αργούς είναι περισσότερο σύμφωνη με τον μύθο.
Φαίνεται η πορεία από την Θεσσαλία, στο Βόρειο Αιγαίο,
στα Στενά (Ελλήσποντο και Βόσπορο),
στην  Βόρεια Μικρασιατική Παραλία και τέλος στην Κολχίδα.
Μετά στην επιστροφή, η Αργώ μπαίνει στον Δούναβη,
μετά αφού μεταφερθεί στα χέρια, βγαίνει στην Αδριατική Θάλασσα
μετά μπαίνει στο Πάδο Ποταμό, βγαίνει στην Τυρρηνική Θάλασσα,
διέρχεται το Στενό της Μεσσήνης, φθάνει στην Λιβύη, έρχεται στην Κρήτη
και τελικά μέσω Κορίνθου και Αττικής επιστρέφει στην Ιωλκό.

Αυτό όμως που άλλαξε κατά την 2η χιλιετηρίδα π.Χ. ήταν η δημιουργία ορυχείων μετάλλων (κυρίως χαλκού και σιδήρου) αλλά και η κατεργασία τους που γινόταν στην βόρεια Μικρασιατική ακτή (κυρίως στα Ποντικά Όρη). (Ενδεικτικό της υπερ-παραγωγής αυτής ήταν η ονομασία "Χάλυβες" που είχε αποκτήσει λαός της περιοχής κατά την Κλασσική Περίοδο).

Ο πιο απλός χάρτης που δείχνει την πορεία
από την Ιωλκό (κοντά στην σημερινό Βόλο)
στην Κολχίδα (στην σημερινή Γεωργία)

Ο πολύτιμος, αυτήν την εποχή, σίδηρος ήταν ισχυρό κίνητρο για τους Αχαιούς αλλά και Αιγαιώτες ναυτικούς της περιόδου εκείνης που αψηφούσαν κάθε κίνδυνο και διέσχιζαν τα Στενά του Ελλησπόντου και του Βοσπόρου, για να προμηθευτούν τα πολύτιμα αυτά υλικά από τις βόρειες Μικρασιατικές ακτές.

Σύγχρονος χάρτης που δείχνει την θέση του κράτους "Γεωργία"
που κατέχει σήμερα την περιοχή της αρχαίας Κολχίδας

Η κατάσταση έγινε περισσότερο τεταμένη όταν Χετταίοι αυτοκράτορες, σύμφωνα με τις διασωθείσες πηγές, επέβαλλαν αυστηρούς περιορισμούς στην εμπορική διάθεση του χαλκού και του σιδήρου, καθώς και στην τεχνογνωσία της κατεργασίας του, καθόσον η χρήση του στην οπλοκατασκευή είχε αποκτήσει καίρια σημασία. (Πρέπει να ήταν μία απαγόρευση ανάλογη με την απαγόρευση των Πυρηνικών όπλων της Σύγχρονης Εποχής).

Αυτόν τον εμπορικό αποκλεισμό προσπαθούσαν να διασπάσουν τα Αχαϊκά πλοία καθώς το κέρδος, σε σχέση με το νόμιμο εμπόριο, ήταν τεράστιο. Σε αυτό το κλίμα πρέπει να δημιουργήθηκαν παράνομα εμπορεία-λιμένες μετάλλων σε περιοχές που διέφευγαν της Χετταϊκής κυριαρχίας.

Χάρτης που δείχνει την Κολχίδα κατά την διάρκεια
της Κλασσικής, Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής Εποχής.

Μία τέτοια περιοχή πρέπει να ήταν η Κολχίδα όπου οι τοπικοί ηγεμόνες της πλούτιζαν πωλώντας παράνομα φορτία μετάλλων, που διοχετευόταν εκεί από την Βόρεια Μικρασιατική παραλία. (Κάτι ανάλογο γινόταν στην Κλασσική Εποχή με το Κυρηναϊκό σίλβιο που διοχετευόταν παράνομα σε Καρχηδονιακό λιμένα και πωλούνταν σε φθηνότερες τιμές από εκείνες της παραγωγού Κυρήνης).

Χάρτης των σπουδαιότερων κέντρων της Μυκηναϊκής Ελλάδας

Οι πόλεις της Θεσσαλίας, και ειδικότερα η Ιωλκός, φαίνεται ότι πλούτιζαν από αυτό το εμπόριο μετάλλων (νόμιμο και παράνομο). Πολλοί Θεσσαλοί ευγενείς εξόπλιζαν πλοία και διέπλεαν την Μαύρη Θάλασσα, επι σειρά αιώνων.

Προφανώς, οι Χετταίοι, άρχισαν να λαμβάνουν μέτρα ελέχοντας τον Βόσπορο. Επίσης, και οι πλησιόχωροι Θρακικοί λαοί θα προσπαθούσαν να φορολογήσουν τους διαπλέοντες τα Στενά εμπόρους. Έτσι δημιουργήθηκε ο μύθος της Σκύλλας και της Χάρυβδης.

Η Σκύλλα (στην πραγματικότητα τοξότες από την Ευρωπαϊκή ακτή)
και η Χάρυβδις (στην πραγματικότητα πλοιάρια που εφορμούσαν από την Ασιατική ακτή)
όπως τις φαντάζονταν οι μυθοπλάστες της Κλασσικής Ελλάδας.

Αυτό, λοιπόν, που αποτέλεσε πρωτοτυπία για την "Αργώ" δεν ήταν το εμπόριο μετάλλων (που ήταν, προφανέστατα, κάτι το απόλυτα συνηθισμένο για την εποχή) αλλά η εκπληκτική επιστροφή του πλοίου που έγινε, όχι μέσω της "κλασσικής οδού", δηλαδή των Στενών (δηλ. του Βοσπόρου και Ελλησπόντου), αλλά διαμέσου του ποταμού Δούναβη και της Αδριατικής Θάλασσας. (Αυτήν την δυνατότητα την αναφέρει ο Ηρόδοτος ότι γινόταν αρκετές φορές στην Κλασσική Εποχή).

Προφανώς, η άφιξή της στην Κόρινθο, όχι από το Αιγαίο Πέλαγος όπως ήταν αναμενόμενο αλλά από το Ιόνιο, κατέπληξε κυριολεκτικά την Μυκηναϊκή Ελλάδα. Αυτό ήταν λοιπόν το εντυπωσιακό γεγονός που μετέτρεψε την "Αργώ" σε κύριο στόχο των Ελλήνων μυθοπλαστών, δίνοντάς της ταυτόχρονα την αθανασία στην ανθρώπινη μνήμη.

Ο μονοσάνδαλος Ιάσων στο δρόμο για την Ιωλκό.

Ο Θεσσαλός ευγενής που πραγματοποίησε την αποστολή με την Αργώ ήταν προφανώς μόνον ο Ιάσων. Οι άλλοι συμμετέχοντες ήταν ανώνυμοι απλοί κωπηλάτες.

Όμως, το διαρκώς αυξανόμενο γόητρο της επιχείρησης οδήγησε τους μεταγενέστερους Αχαιούς ευγενείς να "τοποθετήσουν" βαθμιαία τους προγόνους τους, ως συμμετέχοντες σε αυτήν, στον διαμορφούμενο μύθο και έτσι άρχισαν σε επόμενες χρονικές περιόδους να συντάσσονται κατάλογοι συμμετεχόντων, που κατέληξαν στην γνωστή λίστα των Αργοναυτών που έφθασε και παγιώθηκε στην Κλασσική Εποχή.

Αναπαράσταση της Αργούς
Ήταν το τελειότερο πλοίο για την εποχή του
αλλά πολύ κατώτερο των τριήρεων της Κλασσικής Εποχής.